Om de bereikbaarheid van Noord-Nederland per spoor te verbeteren zijn er forse aanpassingen nodig aan sporen en stations. In het bijzonder het gebied rondom station Groningen. Het monumentale station is nu nog een kopstation, dat betekent dat een reis hier altijd begint of eindigt en reizigers moeten overstappen. Met de vernieuwing van het spoorgebied en de ombouw van het Hoofdstation komt daar de komende jaren verandering in. Vanaf 2022 kunnen regionale treinen doorrijden en is het stationsgebied veel toegankelijker. In 2023 is het gehele project klaar.
Ingrijpende vernieuwingen
Naast het doorlopende spoor worden er gelijktijdig een hele serie aan vernieuwingen gerealiseerd. Het huidige opstelterrein waar ‘s nachts alle treinen staan is in juni 2020 verhuisd van de zuidzijde van station Groningen naar de nieuwe locatie bij De Vork in Haren. Het busstation wordt verplaatst naar de achterkant van het station, dat straks te bereiken is via een nieuw te realiseren onderdoorgang vanaf de Stationsweg. Verder komt er nog een voetgangerstunnel en een fietstunnel. De fietstunnel gaat voor een deel onder het oude stationsgebouw door om aan te sluiten op de bestaande fietsenstalling. Kortom, ingrijpende veranderingen in het stationsgebied (zie www.groningenspoorzone.nl).
Complex project met veel voorbereiding
Om dit complexe project mogelijk te maken is er jarenlang gewerkt aan plannen, ontwerpen en voorbereidingen. In opdracht van ProRail maakte Ingenieursbureau Movares de plannen en de ontwerpen. MUG Ingenieursbureau voerde hiervoor in de studiefase alle conditionerende vooronderzoeken uit. Deze bestonden uit landmeetkundige metingen, milieukundige en geo-technische metingen, onderzoek naar asbest en archeologisch onderzoek. Vooral bij het nieuwe opstelterrein De Vork in Haren is veel archeologisch onderzoek gedaan en zijn interessante vondsten gedaan. Zo werden er resten gevonden van een inheemse Romeinse nederzetting en munten en mantelspelden uit die tijd. Maar ook sporen uit de overgang van de middensteentijd naar de nieuwesteentijd. Na de aanbesteding van het werk heeft Strukton de opdracht voor de realisatie aangenomen.
Van plannen naar realisatie
Het eerste deel van het project is inmiddels gerealiseerd. Het nieuwe opstelterrein bij Haren is gereed en in gebruik genomen. Momenteel worden de plannen voor het Hoofdstation door Strukton gereedgemaakt voor realisatie. Daarvoor heeft MUG Ingenieursbureau van het stationsgebouw en de omgeving in detail vastgelegd hoe alles er nu uitziet en erbij ligt. Het hele ProRailgebied tussen het Herewegviaduct en de Van Hallbrug is hiervoor landmeetkundig ingemeten.
Van het historische stationsgebouw worden deformatiemetingen gedaan. Omdat er een tunnel onder het gebouw wordt aangelegd, wordt het gebouw voorzien van meerdere meetpunten. Via die meetpunten wordt tijdens de bouw gemonitord of er ergens deformatie (vervorming) optreedt. Maatvoerders van MUG Ingenieursbureau brengen in overleg met de monumentenspecialist en Strukton die meetpunten aan en doen de nulmeting. De permanente monitoring tijdens de bouw doet Strukton zelf.
Veilig vastleggen van bestaande situatie
Niet alleen de omgeving van het station, maar ook de perrons en de 120 jaar oude perronoverkappingen zijn in detail vastgelegd. Deze opnames zijn met een statische scanner gedaan en vonden plaats op doordeweekse dagen. Dat betekende dat er extra aandacht nodig was voor veilig werken. Voor iedere verplaatsing van de scanner werd eerst een deel van het perron afgezet. Zo was er ruimte om de opnames te doen zonder dat dit onveilige situaties opleverde. Tijdens de opnames was het niet te voorkomen dat er ook bewegende objecten (de treinen) en personen werden gescand. Deze zijn op een later moment uit de beelden gefilterd. Zo is er een ‘schoon’ model ontstaan waarin de situatie van het complete gebied, van voor de grootschalige renovatie, is vastgelegd.
Scannen en modeleren
In het gebied zijn op zo’n 800 locaties 360 graden scans gemaakt. Elk van deze scans leverde een gedetailleerde puntenwolk op van een deel van de in kaart te brengen omgeving. Al deze beelden zijn vervolgens landmeetkundig correct aan elkaar gerekend om één gigantische puntenwolk van het complete gebied te vormen. Het modelleren hiervan tot een 3D-model heeft MUG Ingenieursbureau in samenwerking met Archipunt gedaan. De totale omvang van deze wolk bedroeg enkele Terabytes en Archipunt beschikt over de kennis om deze hoeveelheid data te verwerken tot iets dat leesbaar en bruikbaar is.
Modeleren op hoog detailniveau
Archipunt heeft van de puntenwolk een gedetailleerd gebouw- en gebiedsmodel gemaakt waarin de (toen) bestaande situatie gedetailleerd is weergegeven. Daar waar straks de fietstunnel de fietskelder raakt, de exacte positie van de monumentale perronoverkappingen, de verzamelde landmeetkundige data zoals hoogteverschillen, enz. Alles is door Archipunt in detail in het 3D-model verwerkt en voorzien van geometrie. Een heel precieze klus omdat dit model het uitgangspunt is aan de hand waarvan straks de perronoverkappingen weer worden teruggeplaatst en de aansluitingen worden gerealiseerd tussen de nieuw te graven tunnel en de bestaande fietskelder.
Ingenieursdiensten van A tot Z
Voor de samenwerkende ingenieursbureaus MUG en Archipunt is dit een bijzonder interessant en uitdagend project. Het omvat ingenieursdiensten van archeologie tot hightech laserscanning en modellering. Het is werken aan een aanzienlijk geografisch gebied, waar mensen en openbaar vervoer constant in beweging zijn. En het is werken aan een historische verandering van het spoorgebied in Groningen.
Het Peerd van Ome Loeks zal onze ingenieurs de komende jaren gadeslaan en de veranderingen om hem heen rustig, maar met grote precisie zien gebeuren.
