De grootte van die operatie wordt stapje voor stapje duidelijk. Het raakt de hele maatschappij, van burger tot grootindustrieel. Jaren geleden werd de energietransitie door de overheid aan de markt overgelaten. Tegenwoordig zien we duidelijk dat de overheid sturing begint te geven. Voorbeelden hiervan zijn de Regionale Energie Strategieën, maar ook de nieuwe Energie(transitie)wet. Deze wet gaat de oude Gaswet vervangen voor een duurzaam alternatief.
De weg naar de energietransitie accelereert, maar hoe is het nu mogelijk om daar grip op te houden? Hans Hainje, afdelingshoofd Geo-ICT en Geo-Info, en Klaas van den Berg, senior projectleider Energie van MUG Ingenieursbureau, leggen het uit. Hainje: “In een GIS-systeem komt alles samen, van de huidige situatie tot wat je eraan wilt veranderen. Van ontwikkelingen, vergunningen, ontwerpen, realisatie tot en met beheer. Van de afstand tot een transformatiehuis, geschiktheid van de locatie, ruimte in het bestemmingsplan, archeologie en bodem tot de nabijheid van kruisingen van kabels en leidingen. In elk facet functioneert een GIS-systeem als ankerplaats voor data. MUG Ingenieursbureau vat daarbij alles samen in één overzicht. Pas als alle data zijn gevisualiseerd, wordt zichtbaar hoe een wind- of zonnepark in zijn omgeving past. Er wordt gekeken naar ruimtelijke criteria, ecologie en de effecten op omliggende energiesystemen.”
Een tracé-analyse van hoogspanningstracés van de afdeling Energie van MUG Ingenieursbureau.
“We kunnen nu bijvoorbeeld, als het om een windpark gaat, vanaf het moment dat er plannen zijn tot de oplevering in ieder deel van het proces ondersteunen. Dit doen we met 3D-visualisaties voor de participatie en met het in beeld brengen van de KLIC-meldingen. De klant kan met één druk op de knop via hun eigen portaal de laatste stand van zaken zien.”
Duurzame alternatieven
Van den Berg: “Sinds januari 2021 heeft MUG Ingenieursbureau er een afdeling Energie bij. De afdeling ondersteunt de hele organisatie bij duurzame alternatieven, van planvorming tot realisatie. We maken bijvoorbeeld perspectievenscans voor overheden, waarmee duidelijk wordt waar ruimte is voor duurzame opwek en waar de uitkomsten gebruikt worden voor besluitvorming. Zo hebben we laatst voor het Wetterskip Fryslân in kaart gebracht wat de mogelijkheden zijn op hun rioolwaterzuiveringsinstallaties. Dit doen we samen met onze partner Ekwadraat uit Leeuwarden. Ook ontwerpen we zonneparken en doen we veel tracé-analyses van hoogspanningstracés voor het aansluiten van zon- en windparken op de netwerken van netbeheerders. Welk project we ook doen, we starten altijd met het verzamelen van data in een webmap.”
Met datavisualisatie is voor de aanleg van het park al vast te stellen wat de impact van een zonnepark zal zijn in de omgeving.
Nieuwe inzichten
Hainje: “De mogelijkheden die we noemen, zijn pas het begin. De volgende stap die we gaan maken, is het koppelen van andere bronnen en slimme logica aan ons Esri Platform. Kijk bijvoorbeeld naar de MONDAINE Suite, waarin het mogelijk is om gedetailleerde berekeningen van energiesystemen en infrastructuur te maken, en de data die vanuit VIVET beschikbaar zijn. We koppelen bestaande infrastructuur en systemen aan nieuwe voorstellen en laten dit gevisualiseerd zien. Zo wordt de opwek en het rendement in de loop van de tijd én in de fysieke omgeving zichtbaar. Hier koppelen we vervolgens de ruimtelijke en de ecologische voorwaarden aan. Onze achtergrond als all-round ingenieursbureau met kennis van alle facetten van deze analyses, helpt hierbij enorm.“
Impact aantonen
“In de nabije toekomst zullen we zien dat GIS-systemen gekoppeld aan open databronnen en Digital Twin-oplossingen ondersteund met AI, dé matchmakers van de energietransitie gaan worden”, voorspelt Van den Berg. “Dan kunnen we aantonen wat de impact is van een duurzaam alternatief. We zouden dan bijvoorbeeld ook de hele Regionale Energie Strategieën met alle voorstellen inzichtelijk kunnen maken, waarbij de dynamiek in de energiesystemen zichtbaar wordt. Op het moment dat we een simulatie van het effect over een heel jaar kunnen doen, wordt ook op basis van langjarig gemiddelde meteorologische waarnemingen de impact van een duurzaam alternatief op de balans van de aansluiting op de netbeheerder duidelijk. Ik zie mogelijkheden om de data uit het Digitaal Stelsel Omgevingswet te ontsluiten, zodat er minder tijd verloren gaat in de vergunnings- en instemmingsprocedures. Je weet dan wat waar kan en je kunt het aantonen. GIS heeft het in zich een versneller van de transitie te kunnen worden.”
Voor het Wetterskip Fryslân is in kaart gebracht wat de duurzame mogelijkheden zijn op hun rioolwaterzuiveringsinstallaties.
Als elke partij dezelfde gevisualiseerde informatie krijgt, kan er meer begrip gekweekt worden voor het plaatsen van zonne- en windenergie-alternatieven. Dit kan de groeiende weerstand laten stagneren. Hainje: “Inmiddels zijn alle disciplines van MUG Ingenieursbureau werkzaam voor energiegerelateerde projecten. We ontwerpen parken, verzorgen de vergunningen, doen landmeting en zetten de parkinfrastructuur uit. Verder voeren wij bodemonderzoeken en archeologische onderzoeken uit. Ten slotte beheren wij vanuit de WIBON-plicht aangelegde kabels en leidingen voor energiepartners. Iedere discipline gebruikt en genereert data. Door deze data samen te voegen creëren we overzicht en een kritieke meerwaarde. En daarmee is het mogelijk om te zorgen voor versnelling.”
MONDAINE Suite
De MONDAINE Suite biedt een oplossing voor het bundelen van de krachten van verschillende belangrijke energie-rekenmodellen. Dankzij de koppeling van bestaande modellen ontstaat een integrale set van modellen en data. Doordat energiemodellen op elkaar aansluiten, is het mogelijk om data efficiënter, effectiever en consistenter met elkaar te vergelijken en te combineren.
Op energetisch gebied is het met de MONDAINE Suite mogelijk om de effecten van een duurzame warmtestrategie in een buurt te bepalen of de ruimtelijke restricties ervan mee te nemen voor de plaatsing van windturbines. Op financieel gebied kan de suite het kostenverschil bepalen voor verschillende varianten, bijvoorbeeld voor een warmtenet met lagetemperatuurbron versus een volledig elektrische oplossing. Daarnaast kan het ook de verwachte gemiddelde kosten per woning bepalen. Met betrekking tot duurzaamheid kan de software de CO2- besparing bepalen bij het vergelijken van een duurzaam energiesysteem ten opzichte van het gebruik van aardgas.
Benieuwd naar de mogelijkheden voor uw energieproject?
Neem contact op met Klaas van den Berg: kvandenberg@mug.nl.
